ธาตุทั้ง 4 ดิน น้ำ ลม ไฟ

ความหมายของธาตุ

สำหรับความหมายของ ธาตุ นั้น ได้มีท่านผู้รู้หลายท่านได้ให้คำอธิบายไว้ว่า

ธาตุ หมายถึง สิ่งที่ทรงสภาวะของตนอยู่เอง กล่าวคือ มีอยู่โดยธรรมดา เป็นไปตามเหตุและเป็นไปตามปัจจัย ไม่มีผู้สร้าง ไม่มีอัตตา มิใช่สัตว์ และมิใช่ชีวะ

ธาตุ หมายถึง ผู้ทรงไว้ ผู้ตั้งอยู่ ผู้ดำรงอยู่

ธาตุ หมายถึง สิ่งที่มีอยู่ตามธรรมชาติ จะแยกออกไปอีกไม่ได้ สิ่งที่เป็นต้นเดิม เป็นมูลเดิม

ธาตุ หมายถึง วัตถุ ซึ่งเป็นส่วนผสมดั้งเดิมของสิ่งต่าง ๆ

จากหลาย ๆ ท่านได้อธิบายไว้ ดังนั้น คำว่า ธาตุ จึงน่าจะหมายถึงองค์ประกอบแท้จริง หรือองค์ประกอบดั้งเดิมของสรรพสิ่งทั้งหลายทั้งปวง ไม่ว่าจะเป็นวัตถุหรือสิ่งใด ๆ ทั้งที่เป็นสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิต ซึ่งเป็นองค์ประกอบพื้นฐานชั้นต้นที่ละเอียดที่สุด ที่ไม่สามารถจะแยกย่อยให้ละเอียดไปกว่านี้ได้อีก และธาตุที่ว่าถือเป็นสารตั้งต้น หรือเป็นองค์ประกอบหลักของสรรพสิ่งต่าง ๆ ทั้งที่อยู่ในโลกและนอกโลก หรือกล่าวไว้ว่า ทุกสิ่งที่มีอยู่ในจักรวาลนั้นมีอยู่ด้วยกัน 4 ธาตุ คือ

- ธาตุดิน

- ธาตุน้ำ

- ธาตุลม

- ธาตุไฟ

ในทางพระพุทธศาสนาจะเรียกชื่อธาตุทั้ง 4 นี้ในอีกชื่อหนึ่งว่า ภูมิรูป 4 หรือ มหาภูติ 4 และยังได้เรียกชื่อธาตุแต่ละธาตุแตกต่างกันออกไป

- ธาตุดิน(อ่านแบบละเอียด)

เรียกว่า ปฐวีธาตุ เป็นธาตุที่ตั้งของธาตุทั้งหลายเพราะว่าสิ่งทั้งหลายจะเป็นรูปร่างต่าง ๆ ได้นั้น จะต้องมีธาตุดินเป็นองค์ประกอบจึงจะเป็นรูปร่าง

- ธาตุน้ำ(อ่านแบบละเอียด)

เรียกว่า อาโปธาตุ เป็นธาตุที่ทำให้เกิดการเกาะกุมจับรวมตัวเข้าด้วยกัน ทำให้มีลักษณะเอิบอาบ และเคลื่อนที่หรือว่าสามารถไหลไปมาได้

- ธาตุลม(อ่านแบบละเอียด)

เรียกว่า วาโยธาตุ เป็นธาตุที่ทำหน้าที่ค้ำจุนธาตุอื่นทำให้สิ่งต่าง ๆ เคร่งตึงหรือสั่นไหวได้

- ธาตุไฟ(อ่านแบบละเอียด)

เรียกว่า เตโชธาตุ เป็นธาตุที่ทำให้ร้อนหรือเย็น และทำให้เกิดการย่อยได้

ด้วยลักษณะและคุณสมบัติของธาตทั้ง 4 ที่แตกต่างกันนี้ จึงทำให้สิ่งต่าง ๆ ในจักรวาลซึ่งประกอบขึ้นด้วยธาตุทั้ง 4 มีสภาพที่แตกต่างกันไป โดยปริมาณและสัดส่วนของธาตุแต่ละชนิดที่ไม่เท่ากัน จะเป็นตัวกำหนดให้แต่ละสิ่งมีลักษณะที่ปรากฏออกมาแตกต่างกัน ตัวอย่างเช่น เพชรกับหินย่อมมีคุณสมบัติและลักษณะที่แตกต่างกันอย่างเห็นได้ชัด ทั้งนี้เป็นเพราะว่าเพชรกับหินมีสัดส่วน และปริมาณธาตุที่เป็นองค์ประกอบต่างกัน