คุณสมบัติและคุณลักษณะของธาตุลม (วาโยธาตุ)

ธาตุลมมีทั้งที่อยู่ภายในร่างกายและภายนอกร่างกาย ซึ่งธาตุลมที่อยู่ภายในร่างกายคือ สิ่งที่มีลักษณะพัดผันไปในร่างกายเรา ซึ่งได้แก่ ลมพัดขึ้นเบื้องบน ลมพัดลงเบื้องต่ำ ลมในท้อง ลมในลำไส้ ลมแล่นไปตามอวัยวะน้อยใหญ่ ลมหายใจออก ลมหายใจเข้า และสิ่งอื่น ๆ ที่ได้พัดผันอยู่ภายในร่างกายของเรา

ธาตุลมภายนอกคือ ความพัดไปมา ความเคร่งตรึงของวัตถุ หรือสิ่งของต่าง ๆ ซึ่งได้แก่ ลมในลักษณะต่าง ๆ เช่น ลมตะวันตก ลมตะวันออก ลมเหนือ ลมใต้ ลมมีฝุ่นละออง ลมไม่มีฝุ่นละออง ลมหนาว ลมร้อน ลมจากการกระพือปีก ฯลฯ

ธาตุลมที่มีลักษณะเคร่งตรึง เรียกว่า วิตถัมภนวาโย เป็นธาตุลมที่ทำให้สิ่งต่าง ๆ ที่เกิด พร้อมกับตัวธาตุลมเองตั้งมั่นไม่ให้คลอนแคลนเคลื่อนไหวไปได้ในร่างกายของคนเรา ถ้าวิตถัมภนวาโย ปรากฏขึ้นจะทำให้ผู้นั้นรู้สึกตึง เมื่อย ปวดตามร่างกาย หรือขณะที่มีอาการเกร็งตามส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย หรือเพ่งตาเป็นเวลานาน ๆ โดยไม่กระพริบตา จะทำให้วิตถัมภนวาโยปรากฏขึ้น

ส่วนกรณีที่เกิดขึ้นภายนอกนั้น วัตถุสิ่งของต่าง ๆ ที่ตั้งอยู่ได้อย่างมั่นคงหรือทำให้ตึงขึ้น ก็เป็นเพราะธาตุลมลักษณะนี้เช่นกัน เช่น ลูกบอลที่ลูกอัดลมเข้าไปภายใน การที่ลูกบอลตึงขึ้นก็เป็นเพราะว่าธาตุลมที่เป็นวิตถัมภนวาโยนั่นเอง

ธาตุลมที่มีลักษณะเคลื่อนไหว เรียกว่า สมีรณวาโย เป็นธาตุลมที่ทำให้รูปที่เกิดขึ้นเคลื่อนไหวได้ เช่น สัตว์ทั้งหลายที่เคลื่อนไหวอริยาบถต่าง ๆ ได้ หรือกระพริบตา กรอกตา กระดิกมือ กระดิกเท้า การถ่ายเทสิ่งโสโครกออกจากร่างกาย การคลอดบุตรต่าง ๆ ส่วนสมีรณวาโยที่อยู่ภายนอกจะทำให้วัตถุต่าง ๆ เคลื่อนที่จากเดิมไปได้

สัญลักษณ์ของธาตุลมเป็นรูปสามเหลี่ยมหงายสีเหลือง มีเส้นขีดทับตรงกลาง ซึ่งสีเหลืองนั้นหมายถึงสีของท้องฟ้าและแสงแดด

ทิศประจำธาตุลมคือทิศตะวันออก ถือเป็นทิศแห่งการเริ่มต้นเชื่อมโยงกับฤดูใบไม้ผลิ ซึ่งสรรพสิ่งต่าง ๆ ฟื้นคืนชีพอีกครั้ง ต้นไม้เริ่มผลิดอกและใบ เหล่าสรรพสัตว์ทั้งหลายตื่นจากการหลับไหลในช่วงการจำศีลในช่วงฤดูหนาว ดังนั้นธาตุลมจึงเป็นตัวแทนของช่วงเวลาเช้าและช่วงของอายุวัยเด็กอีกด้วย

ธาตุลมมีลักษณะชื้น(เหมือนธาตุน้ำ) และร้อน(เหมือนธาตุไฟ) ลมจึงตรงข้ามกับธาตุดินโดยสิ้นเชิง พลังของลมถูกส่งผ่านเสียง กลิ่นหรือแม้แต่ขนนกสัตว์ตัวแทนแห่งสายลม

ที่มา จากหนังสือเรื่อง กิน 4 ธาตุไม่เป็นทาส มะเร็ง